Czym leczyć ranę? To musisz wiedzieć!

Rana, od łacińskiego słowa "vulnus", to z medycznego punktu widzenia naruszenie naturalnej ciągłości struktury ciała (np. skóry), któremu może (ale nie musi) towarzyszyć utrata tkanki. Dla "zwykłych" ludzi to po prostu przecięcie, skaleczenie, przetarcie, które może powstać na skutek wypadku. Na jej wystąpienie najbardziej narażone są dzieci, które nie zdają sobie sprawy z wielu zagrożeń, jednak, rzecz jasna, dorosłym również zdarza się przewrócić lub skaleczyć.

Oficjalna, medyczna klasyfikacja ran wygląda następująco:

• rany mechaniczne – rany pourazowe oraz chirurgiczne,

• rany termiczne – poparzenia i odmrożenia,

• rany chemiczne – wywołane przez związki alkaliczne i kwasy,

• rany popromienne – owrzodzenie skóry wskutek radioterapii.

Rany mogą też pojawiać się na skórze w przebiegu wielu chorób, m.in. cukrzycy, zaburzeń układu krążenia (owrzodzenie żylne kończyny dolnej) lub nowotworu (m.in. czerniak).

W większości przypadków rany mają charakter powierzchniowy – obejmują naskórek bez naruszenia górnej warstwy skóry właściwej. Wywołują ból, bo odsłonięte są zakończenia nerwowe. Jeśli nie są rozległe i nie wiążą się z silnym krwawieniem, najczęściej nie wymagają interwencji lekarskiej. Jednak ze względu na ryzyko przedostania się do rany bakterii i ich namnażania się, konieczne jest jej prawidłowe opatrzenie. Staje się to szczególnie istotne u chorych na cukrzycę, z obniżoną odpornością i nadwagą. W przypadku tych osób bowiem istnieje wyższe ryzyko infekcji.

Jak odkazić ranę?

Niezależnie od przypadku trzeba zachować czujność i odpowiednio zabezpieczyć ranę. W pierwszej kolejności zaleca się przemyć ją solą fizjologiczną, następnie zastosować dobrej jakości środek antyseptyczny, taki jak Oktaseptal. Zawiera on dichlorowodorek oktenidyny i fenoksyetanol (PE), które skutecznie zwalczają miejscowe zakażenia. Oczyszcza rany z martwych tkanek i wydzieliny, stymulując proces gojenia. Działa bardzo szybko i skutecznie. Co istotne, można go stosować u dorosłych i dzieci już od pierwszego dnia życia.

Oktaseptal ma formę aerozolu, co ułatwia jego aplikację. Można też nasączyć nim jałowy gazik i dokładnie przemyć ranę lub stosować go w postaci przymoczek.

Odradza się stosowanie wody utlenionej, którą uważa się za nieskuteczną. Na cenzurowanym jest też mleczan etakrydyny. W najnowszych badaniach dowiedziono, że jest mutagenny, cytotoksyczny i opóźnia proces gojenia się rany. Może również indukować wzrost oporności oraz powodować nadmierne namnażanie się bakterii szczepu Pseudomonas aeruginosa¹.

O czym trzeba pamiętać, opatrując ranę?

Ból, jaki czujemy w momencie urazu, to dla organizmu sygnał, że stało się coś niepokojącego. Odpowiednie mechanizmy z łatwością lokalizują miejsce skaleczenia i rozpoczynają proces gojenia już w kilka minut po urazie. Wokół rany obkurczają się naczynia krwionośne. Gromadzą się też płytki krwi, które działają niczym naturalny plaster. Wskutek tego powstaje czop, który skleja brzegi rany i w przypadku małego krwawienia – tamuje je.

Zadanie do wykonania w procesie gojenia mają też fibroblasty i makrofagi, które oczyszczają ranę z bakterii i martwych tkanek. W kilka dni po urazie na skórze zauważalny jest strupek, który powinien samoistnie odpaść po ok. 2-3 tygodniach bez pozostawienia blizny.

I choć organizm radzi sobie sam doskonale, z naszej strony konieczne jest odkażenie miejsca urazu. Jak to poprawnie zrobić?

1. Załóż rękawiczki ochronne.
2. Przyciśnij do rany jałowy gazik nasączony środkiem antyseptycznym.
3. W przypadku silnego krwawienia wezwij pomoc lub jedź na szpitalny oddział ratunkowy.
4. Ranę oparzeniową schładzaj przez kilka minut pod strumieniem zimnej wody.
5. Nie smaruj rany żadną maścią, np. z antybiotykiem, chyba że tak zaleci lekarz.
6. Kiedy rana zacznie się goić i powstanie strupek, nie drap go i nie zrywaj.

Bibliografia:

¹ Sopata M, Jawień A, Mrozikiewicz-Rakowska B, et al. Wytyczne postępowania miejscowego w ranach niezakażonych, zagrożonych infekcją oraz zakażonych – przegląd dostępnych substancji przeciwdrobnoustrojowych stosowanych w leczeniu ran. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran. Leczenie Ran. 2020;17(1):1-21.