Oparzyłeś się? Koniecznie sięgnij po ten lek

W Polsce każdego roku różnego rodzaju oparzeniom ulega 300–400 tys. osób. Połowa z nich to dzieci, zwłaszcza poniżej 4. roku życia¹. Statystyki pokazują, że do urazu najczęściej dochodzi w warunkach domowych (np. wylania na siebie gorącego płynu). Ulec może mu każdy z nas, jednak w grupie ryzyka są najmłodsi oraz osoby starsze, u których oparzenia mogą wynikać z problemów dysfunkcyjnych, takich jak zaburzenia wzroku.

Oparzenia obejmują urazy skóry i głębiej położonych tkanek. Wywołane są energią cieplną, energią elektryczną, procesami chemicznymi lub promieniowaniem jonizującym². Wystarczy kilka sekund, by w wyniku kontaktu skóry ze źródłem temperatury powyżej 60°C doszło do jej uszkodzenia. Pojawia się wówczas bardzo silny ból, obrzęk i zaczerwienienie, niekiedy też widoczne są pęcherze wypełnione surowiczym płynem.

Latem częściej też dochodzi do oparzeń słonecznych, które są wynikiem uszkodzenia skóry i położonych pod nią naczyń krwionośnych przez promienie słoneczne. Taki uraz jest bardzo bolesny – skóra jest wrażliwa i intensywnie czerwona, może być też pokryta pęcherzami.

Do oparzeń słonecznych najczęściej dochodzi u osób z jasną karnacją, bo ich skóra zawiera mniej melaniny, czyli pigmentu, który chroni ją przed promieniowaniem UV.

Pierwsza pomoc w przypadku oparzenia

• W pierwszej kolejności dokładnie obejrzyj miejsce urazu. Postaraj się ocenić, czy uszkodzenie naskórka jest lekkie czy ciężkie. Jeśli istnieje podejrzenie, że uszkodzeniu uległa pełna grubość skóry lub tkanki położone głębiej, wezwij pogotowie lub jak najszybciej udaj się na szpitalny oddział ratunkowy.

• Gdy miejsce urazu nie jest zbyt rozległe, za to bolesne i mocno zaczerwienione, schładzaj oparzenie bieżącą wodą (do ustąpienia bólu). Pomoże to przerwać proces wnikania ciepła w głąb tkanek, zmniejszy obrzęk i stworzy korzystniejsze warunki dla gojenia się rany ³.

• Jeśli poparzeniu uległy palce, jak najszybciej zdejmij z nich biżuterię. To samo zrób z ubraniami.

• W przypadku oparzenia słonecznego, weź chłodny prysznic (nie zimny, by nie doznać szoku termicznego). Możesz też nawilżyć skórę mleczkiem lub balsamem zawierającym witaminę E, alantoinę lub pantenol. Pomóc również mogą okłady z zimnego mleka lub jogurtu.

• Pamiętaj, że rana oparzeniowa to potencjalne źródło zakażenia. Zabezpiecz ją więc jałowym opatrunkiem i zdezynfekuj.

• W razie potrzeby sięgnij po leki przeciwbólowe (by zmniejszyć ryzyko powstania bólu przewlekłego w miejscu oparzenia).

Dlaczego oparzenie wymaga dezynfekcji?

Czynnik termiczny działający na skórę sprawia, że tkanki ulegają uszkodzeniu. Powstaje rana, która otwiera chorobotwórczym bakteriom wrota do wnętrza organizmu, gdzie mogą wywołać uogólniony stan zapalny. Stąd tak ważne jest stosowanie środków antyseptycznych, w składzie których znajduje się dichlorowodorek oktenidyny⁴.

Zawiera go m.in. Oktaseptal, który świetnie sprawdza się w dezynfekcji skóry i błon śluzowych powstałych w wyniku urazu lub oparzenia. To jeden z tych środków, które powinny stanowić podstawę wyposażenia domowej apteczki. Warto też zabrać go ze sobą w podróż, by zawsze był pod ręką. Działa szybko i skutecznie. Nie szczypie i nie wywołuje bólu, co jest ważne w przypadku małych dzieci, by nie zniechęcić ich do właściwego opatrzenia rany.

Pamiętaj, by tuż po urazie nie polewać rany wodą utlenioną ani środkami antyseptycznymi na bazie jodu i jonów srebra. Stosowanie maści z antybiotykiem w ramach pierwszej pomocy też nie jest wskazane.

Odpowiednio zabezpieczona rana i prawidłowe postępowanie tuż po urazie sprawiają, że po około 7-14 dniach można o niej zapomnieć.

Bibliografia:

¹ Kaźmierski M, Mańkowski P, Jankowski A. Rola lekarza rodzinnego w leczeniu oparzeń. Magazyn Medyczny – Lekarz Rodzinny 2002; 11: 33-40

² Jędrys J, Chrapusta A. Oparzenia. Ocena głębokości i powierzchni oparzenia oraz zaopatrzenie rany oparzeniowej. Med Prakt Chirurgia 2014; 5: 34-37.

³ Marzec L, Pierwsza pomoc i pomoc medyczna przedszpitalna w oparzeniach u dzieci, Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, 2023

⁴ Wytyczne postępowania miejscowego w ranach niezakażonych, zagrożonych infekcją oraz zakażonych – przegląd dostępnych substancji przeciwdrobnoustrojowych stosowanych w leczeniu ran. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran, 2020; 17 (1): 1-21. DOI: https://doi.org/10.5114/lr.2020.96820